قطعاً هر فردی که با سیستم آب‌رسانی در ارتباط باشد و یا اینکه آشنایی نسبی با مباحث مربوط به سیستم‌های آب‌رسانی داشته باشد، اسم منبع تحت فشار، منبع دیافراگمی ، مخزن پمپ آب، منبع پمپ آب و یا مخزن تحت فشار پمپ آب را شنیده باشد.
منبع تحت فشار آب که با عناوین دیگری چون منبع دیافراگمی، منبع تیوپی، مخزن پمپ آب، منبع پمپ آب و یا مخزن تحت فشار پمپ آب نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش‌های مربوط به سیستم آب‌رسانی به شمار می‌آید.
ما پیش‌تر در مقاله‌ای تحت عنوان " شناخت انواع پمپ آب" به اهمیت و نقش پمپ‌ها و به ویژه پمپ آب در تأمین آب مورد نیاز اماکن مختلف مطالبی را با شما در میان گذاشتیم.
زمانی که از پمپ آب برای تأمین آب استفاده می‌شود، هر زمانی که شما نیاز به آب داشته باشید، با باز کردن شیر آب مصرفی، پمپ فعال شده و این امر باعث می‌شود تا علاوه بر افزایش مصرف برق، پمپ دچار استهلاک بیشتری گردد. بر این اساس بسیاری از کارشناسان مربوطه توصیه می‌کنند که به جهت کاهش مصرف برق، جلوگیری از استهلاک پمپ و نیز تأمین آب مصرفی با فشار مورد نیاز، استفاده از منبع یا مخزن تحت فشار، گزینه‌ای است که می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
اگر بخواهیم به صورت خیلی خلاصه و کلی وظایف اصلی منبع تحت فشار، منبع دیافراگمی یا منبع تیوپی را بیان کنیم، می‌توان این وظایف را به 5 وظیفه مهم تقسیم نمود :
• انجام هر چه بهتر و آسان‌تر آب‌رسانی
• جلوگیری از سرعت و کارکرد غیرضروری پمپ
• کاهش چشمگیر استهلاک پمپ آب
• کاهش مصرف انرژی برق توسط پمپ آب
• تثبیت فشار آب در ساختمان
برای اینکه بهتر متوجه این شویم که مخازن یا منابع تحت فشار (منبع دیافراگمی) چگونه می‌توانند چنین عملکردی داشته باشند، در ادامه مراحل و نحوه عملکرد مخازن تحت فشار را به صورت خلاصه تشریح خواهیم کرد.
مرحله اول : زمانی که شما از منبع تحت فشار استفاده می‌کنید، پمپ شروع به پر کردن مخزن می‌کند و تا زمانی که ظرفیت مخزن پر شود، فعالیت خواهد داشت. مدت فعالیت پمپ بستگی به ظرفیت لیتر منبع تحت فشار دارد. ذکر این نکته ضروری است به دلیل اینکه آبی که توسط پمپ پمپاژ می‌شود به درون منبع یا مخزن ریخته می‌شود، در بیانی عامیانه به منبع تحت فشار، منبع پمپ و مخزن پمپ نیز گفته می‌شود.
مرحله دوم : زمانی که فشار آب درون مخزن به میزان مجاز برسد، پمپ خاموش می‌شود و آب درون منبع پمپ (منبع تحت فشار) آماده استفاده می‌باشد.
مرحله سوم : در ساختمان‌ها یا اماکنی که پمپ آب نصب شده است ولی منبع تحت فشار نصب نشده، زمانی که شیر آب مصرفی باز شود، پمپ شروع به فعالیت می‌کند و آب مورد نیاز را تأمین می‌کند. اما در ساختمان‌هایی که در کنار پمپ، منبع تحت فشار نیز نصب است، با باز شدن شیر آب مصرفی، به جای اینکه پمپ شروع به کار کند، مخزن تحت فشار وظیفه تأمین آب مورد نیاز را بر عهده خواهد داشت.
مرحله چهارم : زمانی که فشار منبع تحت فشار به صفر برسد، پمپ مجدد شروع به کار می‌کند تا منبع پمپ (مخزن پمپ) را مجدد پر کند، در این شرایط چنانچه شیر مصرفی هنوز باز باشد، پمپ به صورت مستقیم آب مصرفی را تأمین می‌کند.
مرحله پنجم : مرحله 4 ادامه خواهد داشت تا اینکه مصرف کننده شیر را ببندد، سپس مراحل 1 و 2 مجدد انجام می‌شود. یعنی پمپ با پمپاژ آب شروع به پر کردن منبع تحت فشار (منبع پمپ، مخزن پمپ) می‌کند.
انواع منبع تحت فشار
اگر بخواهیم برای منابع یا مخازن تحت فشار دسته بندی خاصی قائل شویم، می‌توان این مخازن را در 3 دسته قرار داد که در ادامه به جهت آشنایی بیشتر شما با این مخازن، در خصوص هر یک توضیحات مختصری را بیان خواهیم کرد.
منبع تحت فشار گالوانیزه
این مدل از منبع تحت فشار که از جنس گالوانیزه ساخته شده، مدلی قدیمی است که به دلیل اینکه سرعت حرکت آب را کند می‌کند، امروزه دیگر چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. منبع تحت فشار گالوانیزه، به صورت مشترک آب و هوا را در یک محفظه نگه می‌دارد و همین امر باعث شده تا دارای مخزن بزرگ‌تری باشد و در نتیجه حجم آب بیشتری را نیز در خود ذخیره کند.
به مخازن تحت فشار گالوانیزه، منبع تحت فشار بادی نیز می‌گویند.
منبع تحت فشار دیافراگمی (Diaphragm pressure tank)
این مدل از مخازن یا منابع ساختار بسیار فشرده و محکمی دارند. در منبع تحت فشار دیافراگمی، بین آب و هوا پرده‌ای لاستیکی و با کیفیت قرار دارد.
وقتی پمپ در حال کار کردن است و آب وارد تانک می‌شود، هوای پشت دیافراگم زیادتر شده و وقتی به فشار مورد نظر برسد پمپ خاموش می‌شود. این خاموش شدن پمپ نشان از متعادل بودن فشار آب است.
<هنگام مصرف آب، دیافراگم به عقب فشار می‌آورد تا تمامی فشار آب به نقطه‌ای برسد که پمپ مجدداً به منظور ایجاد فشار به حالت اولیه برگردد و روشن شود.
منبع تحت فشار تیوپی (Bladder pressure tank)
منبع تحت فشار تیوپی که به آن‌ها منبع تحت فشار بالونی نیز گفته می‌شود، دارای تیوپی درون مخزن هستند که آب را تحت فشار نگه می‌دارد. این مدل از مخازن تحت فشار، به دلیل شباهتی که با مخازن دیافراگمی دارند، از سوی بسیاری اشتباه گرفته می‌شود.
در منبع تحت فشار تیوپی، یک بالون در ته تانک قرار دارد که باعث تحت فشار قرار دادن آب می‌شود. در این مدل از مخازن نیز مشابه مخازن دیافراگمی زمانی که فشار آب به واسطه پمپاژ آب زیاد می‌شود، بالون به واسطه هوای فشرده باد می‌شود تا فشاری حداکثری ایجاد کند و زمانی که به حد مورد نیاز برسد، پمپ خاموش می‌شود. در هنگام مصرف آب، به مرور باد درون بالن خالی می‌شود و فشار به حالت اولیه می‌رسد و اینجاست که پمپ مجدد روشن می‌شود.
نکته مهم
نکته‌ای که بسیاری از کارشناسان سیستم‌های آب‌رسانی در خصوص استفاده از مخازن تحت فشار بر آن تأکید ویژه دارند این مسئله است که با توجه به اینکه مخازن تحت فشار دارای سایزهای متنوعی هستند، سایز مناسب و مورد نیاز خود را با دقت انتخاب کنید.
کوچک و نامناسب بودن سایز منبع، باعث می‌شود تا برای پر شدن منبع تحت فشار، پمپ به صورت مکرر خاموش و روشن شده و این امر باعث افزایش کارکرد پمپ و نهایتاً منجر به استهلاک بالای آن گردد.
چنانچه در خصوص منبع تحت فشار سؤالی دارید و یا اینکه نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، کارشناسان صدرا پلیمر اسپادانا با افتخار آماده پاسخگویی به سؤالات شما و ارائه راهنمایی بیشتر هستند.