سیستمهای گرمایش مرکزی ( موتورخانه، شوفاژخانه ) به دلیل ماهیت کارکرد آنها، ممکن است بارها دچار نوسان شوند. هنگام بروز چنین نوساناتی، در صورت وجود مخزن انبساط (منبع انبساط) ، امکان کنترل وجود خواهد داشت. سیستمهای گرمایش مرکزی عمدتاً ممکن است با دو مسئله مهم روبرو شوند، یکی افزایش فشار ناشی از حجم بخار در دیگها و پکیجها و دیگری کمبود آب.
مخزن یا منبع انبساط موتورخانه با توجه به کارکردی که دارند، میتوانند علاوه بر بالانس کردن فشار و بار مضاعف ناشی از گرم شدن سیالات، این شرایط را نیز مهیا کنند تا کمبود آبی که در درون سیستمهای حرارتی در گردش میباشد جبران شود.
به بیانی دیگر، مخزن یا منبع انبساط موتورخانه ارتباطی مستقیم با سیستمهای حرارتی و تحت فشار موتورخانه مثل بویلر و چیلر دارد تا بتواند دو وظیفه مهم را به انجام برساند:
• کنترل و بالانس فشاری که به دلیل بخار آب در دیگها و پکیجها تولید میشود
• جبران کمبود فشار ناشی از کاهش حجم آبی که در درون سیستمهای گرمایش مرکزی در حال گردش است
انواع مخزن انبساط موتورخانه
مخازن انبساط برای انجام درست وظایف خود، به طور کلی در دو گروه قرار میگیرند که در ادامه و جهت آشنایی شما، به صورت مختصر توضیحاتی را در خصوص هر یک ارائه خواهیم کرد:
• مخزن انبساط باز
• مخزن انبساط بسته
مخزن انبساط باز
مخزن یا منبع انبساط باز، به عنوان یکی از انواع مخزن انبساط موتورخانه، به آن دسته از مخازن انبساط گفته میشود که با فضای باز و بیرون از موتورخانه در ارتباط است. از آنجایی مخزن انبساط باز در فضای باز و بیرون از موتورخانه نصب میشوند، فشار هوای بیرون بر روی سطح آنها وارد میشود.
به جهت انجام صحیح کارکرد این مدل از مخازن انبساط، یعنی بالانس فشار سیستم گرمایشی و نیز جلوگیری از هدر رفت آب، میبایست آنها را در محلی بالاتر از آخرین مبدل حرارتی نصب کرد. به همین دلیل غالباً مخازن انبساط باز را بر روی پشتبام و یا بر روی پایه هایی بلندتر از ارتفاع سقف و در بیرون از موتورخانه نصب میکنند.
در این مدل از منبع انبساط موتورخانه، با توجه به اینکه فشار داخل سیستم بر اساس فشار هوای محیط بیرون تنظیم میشود، عمدتاً برای سیستمهای حرارتی با فشار کم مناسب هستند، زیرا فشار وارد شده به سیستم و سیالات درون آن ارتباط مستقیم با ارتفاع قرارگیری دارد.
برای ساخت مخزن یا منبع انبساط باز، معمولاً از جنس گالوانیزه، آلومینیوم، فایبرگلاس و یا پلی اتیلن ( به خصوص مخزن انبساط فوم دار ) استفاده میشود. مخازن انبساط باز در 2 شکل مکعب و یا استوانهای ساخته میشوند که البته شکل مخازن تا حدی متاثر از نوع جنس به کار رفته در آنها میباشد.
مخزن انبساط بسته
منبع انبساط بسته، به عنوان مدلی دیگر از مخزن انبساط موتورخانه، برعکس منبع انبساط باز، اولاً هیچ ارتباطی به فشار هوای محیط و ارتفاع قرارگیری ندارد و ثانیاً در درون موتورخانه نصب میشود.
در مخازن انبساط بسته، برعکس مخازن انبساط باز، فشار درون مخزن از طریق کیسههای هوا (بالشتکهای هوا) و یا گازی بی اثر مانند ازت تأمین میگردد. در این مخازن بخشی برای وارد شدن آب در حال گردش سیستم حرارتی و بخشی نیز برای قرارگیری گاز مورد نیاز که در واقع نوعی گاز بیاثر میباشد، تعبیه شده است.
در مخازن انبساط بسته با توجه به اینکه فشار سیستم بر اثر تعادل میان فشارهای گاز و آب در حال گردش تنظیم میگردد، نیاز است که این مخازن در قسمتی از موتورخانه نصب شوند که در ارتفاعی بالاتر از آب ورودی دیگ قرار بگیرد. برخی مواقع پیشنهاد میشود که مخزن انبساط بسته در نزدیکی دیگ نصب شود.
جنس مخزن انبساط موتورخانه
با توجه به توضیحاتی که در خصوص هر یک از مخازن باز و بسته ارائه گردید، میتوان مخزن یا منبع انبساط موتورخانه را از نظر جنس ساخت، در چهار دسته قرار داد:
مخزن یا منبع انبساط باز گالوانیزه : این نوع از مخازن انبساط معمولاً به شكل مكعب یا مستطيل ساخته میشوند.
مخزن یا منبع انبساط باز آلومينيومي : این نوع از مخازن انبساط معمولاً به شكل استوانهای ساخته میشوند.
مخزن یا منبع انبساط باز فايبرگلاسی : این نوع از مخازن انبساط معمولاً به شكل استوانهای ساخته میشوند.
مخزن یا منبع انبساط باز پلی اتیلن یا ( مخزن انبساط فوم دار ) : این نوع از مخازن انبساط معمولاً به شكل استوانهای ساخته میشوند.
مخزن انبساط فوم دار
با توجه به قدمت استفاده از مخازن گالوانیزه، به مرور زمان و به دلیل ایجاد خوردگی و زنگزدگی در این مدل از مخازن انبساط، استفاده از مخازن آلومینیومی در مقایسه با فلزی بیشتر شده است. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و فعالیت مجموعههایی که توان تولید و عرضه مخازن انبساط پلی اتیلن را دارند، به دلیل وجود مزایای بسیار در مخازن انبساط پلی اتیلن به خصوص مخزن انبساط فوم دار ، استفاده از این مدل مخازن روزبهروز در حال افزایش است.
مجموعه صدرا پلیمر اصفهان یکی از مجموعههایی است که در عرضه چنین مخازنی پیش گام بوده و به دلیل کیفیت محصولات عرضه شده، توانسته است از اقبال خوبی برخوردار شود و جایگاه قابل قبولی را در بازار داخلی و نیز بازار کشورهای همسایه به خود اختصاص دهد.
بر اساس بررسی و نتایج کلی به دست آمده و نیز با در نظر گرفتن قیمتهای هر یک از مخازن موجود در بازار، میتوان گفت که منبع انبساط پلی اتیلن میتواند گزینه مناسبی، به خصوص برای ساختمان و مجتمعهای مسکونی باشد.
مخزن انبساط فوم دار غالباً در دستهی مخازن انبساط باز قرار میگیرد. منبع یا مخزن انبساط فوم دار به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و نیز مقاومت در برابر گرما، به طور کامل از تغییر شکل مصون بوده و با قابلیت بسیار بالایی از هدر رفتن گرمای مخازن باز جلوگیری میکند.
منبع انبساط باز پلاستیکی پلی اتیلن به دلیل وجود لایه فوم و استفاده از جنس پلی اتیلن در ساخت آن، به منبع یا مخزن انبساط فوم دار معروف است. این مخازن انبساط دارای لایه محافظ در برابر اشعه خورشید میباشد.
تفاوت مخزن انبساط فوم دار با مخزن انبساط فلزی
با توجه به اینکه مخزن انبساط فوم دار از دسته مخازن انبساط باز به شمار میآید، اگر بخواهیم در یک بررسی کلی، تفاوت میان مخازن انبساط باز فلزی و مخزن انبساط فوم دار را به صورت مختصر و مفید بیان کنیم، میتوان فارغ از قیمت مناسب مخازن انبساط فوم دار، 3 تفاوت چشمگیر را بیان کرد:
• به دلیل نصب در فضای باز، مخازن فلزی به مرور دچار فرسودگی، زنگزدگی و نهایتاً خوردگی خواهند شد. این در حالی است که منبع یا مخزن انبساط فوم دار ضد زنگزدگی و خوردگی است.
• با توجه به ضریب بالای انتقال حرارت در فلزات، مخازن انبساط فلزی در فصول سرد با اتلاف انرژی مواجه خواهند شد، در صورتی که حفظ انرژی در مخزن انبساط فوم دار به خوبی انجام میشود.
• جابهجایی و نصب مخازن انبساط فوم دار در مقایسه با مخازن انبساط فلزی، به دلیل وزن کم بسیار راحتتر و سادهتر میباشد.
امیدواریم نکاتی که بیان شد، در شناخت بهتر از مخازن انبساط به شما کمک کرده باشد. چنانچه در خصوص مخزن انبساط موتورخانه (مخزن انبساط باز و بسته) نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، کارشناسان صدرا پلیمر اسپادانا آماده پاسخگویی به سؤالات شما و ارائه راهنمایی بیشتر هستند.