مانومتر یا فشارسنج‌ها که در اصطلاح عامیانه به آنها درجه نیز گفته می‌شود، ابزاری است که از آنها برای اندازه‌گیری فشار استفاده می‌گردد و این عمل به وسیله آب یا جیوه درون آنها صورت می‌گیرد. میزان ارتفاع مواد درون مانومتر یا درجه (آب یا جیوه)، نشانگر میزان فشار است. مانومتر که با نام گیج نیز شناخته می‌شوند، مشابه اکثر ابزارها و تجهیزات کنترل و اندازه‌گیری، از نظر برند، مدل، کاربرد، فشار تست، قطر و اندازه، نوع، ساده، روغنی و ... دارای انواع مختلفی هستند. (درجه روغنی، درجه منبع تحت فشار، درجه بدنه استیل و...)
مانومترها (درجه منبع تحت فشار، درجه بدنه استیل و... ) به لحاظ ظاهر و نیز نوع کاربردی که دارند، دارای انواع مختلفی هستند (مارپیچی، حلزونی، مورب، C شکل، U شکل، مخزن دار و ...) که در ادامه به معرفی مختصری از هریک خواهیم پرداخت. اما قبل از پرداختن به کاربرد مانومترها، نیاز است تا اشاره‌ای تیتروار به انواع گیج و درجه‌هایی که در بازار ارائه می‌گردد داشته باشیم.
- مانومتر یا گیج فشار خلاء
- مانومتر یا گیج فشار منفی
- مانومتر یا گیج فشار تست
- مانومتر یا گیج فشار روغنی
- مانومتر یا گیج فشار دیجیتال
- مانومتر یا گیج فشار اکسیژن
- مانومتر یا گیج فشار تفاضلی
- مانومتر یا گیج فشار عقربه‌ای
- مانومتر یا گیج فشار دیافراگمی
قیمت هر یک از مانومترهایی که نام آنها ذکر شد، در گرو ویژگی‌های خاصی است که در ادامه مقاله به آنها اشاره خواهیم نمود. اما یکی از این ویژگی‌ها، جنس بدنه (استیل، برنجی، پلاستیک و...) آنها می‌باشد. طبیعتاً قیمت درجه (مانومتر) استیل با برنجی و... متفاوت است.
پیشتر در مقاله‌ای تحت عنوان " کاربرد و مزایای استفاده از ست کنترل " به این پرداخته شد که ست کنترل یا قطع کن پمپ آب برای انجام صحیح وظایف خود از اجزای مختلفی تشکیل شده است که یکی از این اجزا مانومتر یا فشارسنج می‌باشد. پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی بیشتر نگاهی به این مقاله بیندازید.
کاربردهای مانومتر (گیج)
با توجه به کاربردهای متفاوت مانومتر (درجه روغنی، درجه منبع تحت فشار، درجه بدنه استیل و...)، در ادامه و به صورت مختصر به بیان برخی از کاربردهای آنها خواهیم پرداخت.
اندازه‌گیری ارتفاع و عمق
ارتفاع از سطح دریا را می‌توان با مانومتر اندازه‌گیری نمود. همچنین اندازه‌گیری مکان اجسام معلق در مایعات و نیز اندازه‌گیری سطح مایعات در مخازن.
اندازه‌گیری جریان
با استفاده از اختلاف فشار دو بخش ابتدایی و انتهایی یک لوله، می‌توان جریان داخل آن لوله را اندازه‌گیری نمود.
اندازه‌گیری ارتفاع از سطح دریا
با استفاده از تغییر فشار نسبت به ارتفاع می‌توان اندازه‌گیری ارتفاع از سطح دریا در هواپیماها، ماهواره‌ها، موشک‌ها، کشتی‌ها و ... را انجام داد.
اندازه‌گیری فشار
یکی دیگر از کاربردهای مانومتر، اندازه‌گیری فشار در اتومبیل‌ها، هواپیماها، هواشناسی و ... می‌باشد.
انواع فشارسنج
چنانچه بخواهیم برای معرفی انواع فشارسنج (درجه روغنی، درجه منبع تحت فشار، درجه بدنه استیل و...) یک دسته بندی کلی ارائه نماییم، می‌توان آنها را در 5 دسته قرار دارد که در ادامه توضیحات مختصری را در خصوص هر یک بیان خواهیم کرد.
همانطور که پیشتر اشاره گردید، قیمت هر یک از مانومترهایی که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت، در گرو ویژگی‌های خاصی است. یکی از این ویژگی‌ها، جنس بدنه (استیل، برنجی، پلاستیک و...) آنها می‌باشد. طبیعتاً قیمت درجه (مانومتر) استیل با برنجی یا پلاستیکی و... متفاوت است.
1 - فشارسنج U شکل
فشارسنج یا مانومتر یو شکل دارای یک لوله به شکل U می‌باشد که از یک سو به مخزن گاز وصل است و سوی دیگر آن باز می‌باشد. در درون لوله عمدتاً جیوه ریخته می‌شود و فشار گاز بر اساس تغییر ارتفاع آن سنجیده می‌شود.
2 - فشارسنج مورب
فشارسنج مورب در واقع همان فشارسنج معمولی است با این تفاوت که یکی از لوله‌ها به‌صورت شیب دار یا مورب می‌باشد که در حالت عادی سطح مایع در این لوله در نقطه صفر قرار می‌گیرد و در زمان وارد آمدن فشار، مایع در لوله شیب دار بالا خواهد رفت.
3 - میکرو مانومتر
ساختار میکرو مانومترها بسیار شبیه به مانومترهای دیفرانسیل و ساده است. مانومتر ساده دارای یک مخزن و مانومتر دیفرانسیل دارای دو مخزن است. تفاوت مانومترهای دیفرانسیل و ساده با میکرو مانومترها در میزان دقت بالای آن در سنجش و نوع مخزن دقیق آن است.
4 - پیزومتر
پیزومتر به عنوان یک وسیله بسیار ساده، جهت سنجش فشار سیالات و فشار نسبی پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع از مانومترها از آنجایی که انتهای لوله باز است، زمانی که فشار منفی باشد هوا وارد آب می‌شود. به همین دلیل پیزومتر مناسب سنجش فشار نسبی منفی نیست.
5 - بارومتر
زمانی که نیاز باشد تا فشار جو اندازه‌گیری شود، بارومتر بهترین گزینه موجود در میان 5 مانومتری است که به معرفی آنها پرداختیم.
انواع گیج فشار
گیج فشار همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، دستگاهی برای اندازه‌گیری فشار است که دارای نوع خاصی از المان سنجش است. یعنی اینکه هر گیج فشار دارای المان خاص خود می‌باشد. در ادامه و به صورت مختصر متداول‌ترین انواع گیج را معرفی خواهیم نمود.
گیج فشار سیلندری (Bellows)
سیلندرهایی با دیواره نازک و فلزی با حلقه‌هایی عمیق که یک طرف آنها بسته است و طرف دیگر باز.
گیج فشار دیافراگمی (Diaphragm)
گیج فشار دیافراگمی از صفحه‌ای فلزی با ابعادی دقیق ساخته شده است که توسط یک پوسته مدور پوشش داده شده است. این گیج می‌تواند به صورت تخت یا موج‌دار باشد.
گیج فشار کپسولی
المان سنجش گیج فشار کپسولی متشکل از دو دیافراگم موج‌دار است که محیط آنها به یکدیگر جوش خورده است و یک کپسول را تشکیل می‌دهند. در گیج فشار کپسولی، جهت اندازه‌گیری، فشار از طریق مرکز اولین دیافراگم وارد کپسول می‌شود و با توجه به اینکه مرکز دیافراگم دوم به مکانیزم انتقال متصل می‌باشد، نوسانات المان مورد نظر به عقربه منتقل می‌گردد.
گیج فشار لوله بوردون (Bourdon Tube)
گیج فشار لوله بوردون تشکیل شده از یک لوله مدور با زاویه‌ای ۲۷۰ درجه‌ای می‌باشد که یک سر آن بسته و سر دیگر آن به فشار فرآیند وصل است.
چند نکته هنگام خرید مانومتر
زمانی که تصمیم می‌گیرید تا بر اساس نیاز خود نسبت به سفارش و خرید یک مانومتر اقدام کنید، جهت اینکه انتخاب بهتری داشته باشید، پیشنهاد می‌شود که موارد زیر را مورد توجه قرار دهید.
لازم است پیش از پرداختن به موارد زیر، به این نکته اشاره کنیم که هر یک ویژگی‌ها و موارد زیر، می توانند اثری مستقیم بر قیمت فشارسنج داشته باشند. به عنوان مثال جنس بدنه (استیل، برنجی، پلاستیک و...) یکی از این موارد است. طبیعتاً قیمت درجه (مانومتر) استیل با برنجی و... متفاوت است.
- برند یا نشان تجاری مانومتر
- میزان دقت مانومتر
- محدوده اندازه‌گیری مانومتر
- قطر صفحه نمایش مانومتر
- نوع و سایز کانکشن مانومتر
- جهت نصب مانومتر (افقی یا عمودی)
- توجه به کمیت مورد نیاز برحسب (bar, psi, …)
- جنس بدنه مانومتر (استیل یا برنجی)
- محل قرار گرفتن رزوه مانومتر ( پشت گیج یا زیر گیج)
در پایان امیدواریم نکاتی که به صورت خلاصه در خصوص مانومتر یا گیج بیان شد، برای شما مفید بوده باشد. چنانچه در خصوص درجه منبع تحت فشار، درجه بدنه استیل و یا قیمت درجه (مانومتر) استیل سؤالی دارید و یا اینکه نیاز به راهنمایی بیشتری می‌باشد، کارشناسان صدرا پلیمر اسپادانا آماده پاسخگویی به سؤالات شما عزیزان و ارائه راهنمایی بیشتر هستند.